ေနရာက စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ကေလးခ႐ိုင္၊ ကေလးၿမိဳ႕။
ကေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အဓိက က်တဲ့ မိန္းလမ္းမႀကီးက ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္း။ အေ၀း ခ်င္းေတာင္တန္းေပၚက ၾကည့္ရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္းနဲ႔အၿပိဳင္ ျမင္ရတာက ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္း။ ျမန္မာျပည္က ေလယာဥ္ကြင္း ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြထဲမွာ ထူးထူးျခားျခား ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွာ ေနရာယူထားတဲ့ ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္း။
“ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းႀကီးဟာ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္တည့္တည့္မွာ ေရာက္သြားၿပီ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ျမန္မာ့ ေလေၾကာင္းတစ္ခုတည္းပဲ ဆင္းတယ္။ အခုက်ေတာ့ ပုဂၢလိက ေလယာဥ္ေတြ၊ Air Kanbawza၊ Air Win စသျဖင့္ ေလယာဥ္ေတြဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဆင္းသက္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေတာ္တဆမ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္ရွိေသာ္ ကေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ ကံၾကမၼာက အင္မတန္ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့အတြက္ ေလယာဥ္ ကြင္းကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အစိုးရလက္ထက္မွာ ေျပာင္းႏုိင္တယ္ဆုိရင္ေတာ့၊ ၿမိဳ႕ျပင္ကို ထုတ္ႏုိင္တယ္ ဆုိရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ယူဆတယ္” လို႔ ေျပာလိုက္သူက စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မဲဆႏၵနယ္ (၈) က အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးကိုကိုႏုိင္ပါ။
ဒါက ေလယာဥ္ဆင္းသက္တဲ့အခါ ႀကံဳေတြ႕ရႏုိင္တဲ့ မေတာ္တဆမႈနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဦးကိုကိုႏုိင္ရဲ႕ စိုးရိမ္ခ်က္ပါ။ တစထက္ တစ တိုးတက္မ်ားျပားလာတဲ့ ကလးၿမိဳ႕ လူဦးေရေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းကို ၀ိုင္းပတ္လို႔ ေဘးကို တစ္စခ်င္းစီ ခ်ဲ႕ထြင္လို႔ လူေနရပ္ကြက္ေတြ ဖန္တီးလာေနရပါတယ္။ ဦးကိုကိုႏုိင္ရဲ႕ စိုးရိမ္ခ်က္က ေလယာဥ္ကြင္း အနီးပတ္၀န္းက်င္မွာ ေနထုိင္သူေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္သလို ဒါတင္လား မဟုတ္ပါဘူး။ ေလယာဥ္ကြင္းအနီးမွာ ေနထိုင္တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ သတိမထားမိၾကေသးတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကလည္း ရွိပါေသးတယ္။
“အမွန္ေျပာရလုိ႔ရွိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းေတြက ဘယ္ေတာ့မွ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ေတြမွာ မရွိရဘူးဗ်၊ နံပါတ္တစ္က။ လူၾကားထဲမွာ မရွိရဘူးဗ်။ လူနဲ႔ ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ထားရတယ္ ေလယာဥ္ကြင္းတို႔ သေဘာတရားအရ။ သူ႔ရဲ႕ ေနရာအက်ယ္အ၀န္း လိုအပ္တာအရေရာ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ျပင္မွာ ထားတာ မ်ားတယ္။ တကယ္လို႔ ၿမိဳ႕က ခ်ဲ႕လာလို႔ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေတြနဲ႔ နီးလာလို႔ရွိရင္ အဲဒါ ေရြ႕ကို ေရြ႕ေပးရတယ္။ မေရြ႕ဘဲ ဆက္ထားလို႔ရွိရင္ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ေရရွည္မွာ ပိုၿပီးထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ေလယာဥ္ကြင္း ေတြကို ၿမိဳ႕ျပင္ကို ေရြ႕ကို ေရြ႕ေပးရမယ္။ အဲဒါမွ အဲဒီၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ႏုိင္မႈကို ကာကြယ္ႏုိင္မွာေပါ့” ဟု ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ဆရာ၀န္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ ေအာင္သူဟိန္းက ဆုိပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၂၁ ရက္က ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္း UK အေျခစိုက္ www.nhs.uk မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ “Living near an airport ‘may be bad for your health” ဆိုတဲ့ သတင္းအရဆိုရင္ ေလယာဥ္ကြင္းနဲ႔ ေျခာက္မုိင္ပတ္လည္မွာ ေနထုိင္တဲ့ ပန္းနာရင္က်ပ္နဲ႔ ႏွလံုး ေရာဂါ ရွိသူေတြအတြက္ ေရာဂါခံစားရမႈႏႈန္းကို ပိုၿပီး ျမင့္မားေစတယ္လို႔ ဆုိထားပါတယ္။
ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ ေလယာဥ္က ထြက္တဲ့ ကာဗြန္မိုေနာ့ဆိုက္ေတြေၾကာင့္ လူေတြ က်န္းမာေရးကို ဘယ္ေလာက္အထိ ထိခိုက္ေစႏိုင္သလဲဆိုတာ ကယ္လ္ဖိုးနီးယားက ေလယာဥ္ကြင္းႀကီး ၁၂ ကြင္းမွာ သုေတ သနျပဳလုပ္ ေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။ သုေတသန ျပဳလုပ္တဲ့ေနရာမွာ ေလယာဥ္ေတြ ေျပးလမ္းကေန ေလေပၚတက္တဲ့ အခ်ိန္နဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းအတြင္း ဆင္းသက္လာၿပီး ဆုိက္ေရာက္ရပ္နားရာ ဂိတ္ေတြကို ၀င္တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ထြက္ရွိတဲ့ ကာဗြန္မိုေနာ့ဆုိက္ေတြရဲ႕ ပမာဏေတြကို တုိင္းတာဆန္းစစ္ သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့တာပါ။
www.indenpendent.co.uk က ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၈ ရက္ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ သတင္း တစ္ပုဒ္မွာဆိုရင္လည္း ေလယာဥ္ေတြက ထြက္တဲ့ ဆူညံသံေတြဟာ လူေတြရဲ႕ အၾကားအာ႐ံုကို ထိ္ခိုက္ေစသလို ႏွလံုးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထိခိုက္မႈေတြရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။
အဲဒီသတင္းကို ၿဗိတိသွ်က်န္းမာေရး ဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပခံထားရတဲ့ ေလ့လာဆန္းစစ္ေရး ေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို ကိုးးကားေဖာ္ျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ကို ဟီသ႐ူးေလဆိပ္အနီးမွာ ေနထုိင္တဲ့ ျပည္သူ ၃ ဒသမ ၆ မီလ်ံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျပည္တြင္း ေလေၾကာင္းအာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းက စုစည္းထားတဲ့ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ အခ်က္ အလက္ေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး ေရးသားထားတာပါ။ အဲဒီ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ ေလယာဥ္ဆူညံသံေတြဟာ ႏွလံုးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါ ခံစားရမႈေတြကို ပိုမိုျမင့္မားေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။
အဲဒီသတင္းမွာ တစ္ဆက္တည္း ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဟားဗတ္ေက်ာင္း ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဌာနနဲ႔ ေဘာ္စတြန္တကၠသိုလ္ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးဌာနက ေလ့လာဆန္းစစ္သူ ေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးရဲ႕ ဆန္းစစ္ခ်က္ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ေလဆိပ္ေပါင္း ၈၉ ခု အနီးမွာ ေနထိုင္တဲ့ လူဦးေရ ေျခာက္မီလ်ံကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ လုပ္တဲ့အခါ အဲဒီထဲက ႏွစ္ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ေလယာဥ္ကထြက္တဲ့ ဆူညံသံေတြေၾကာင့္ ႏွလံုးနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနရတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“အဓိက ကေတာ့ သူက အသံဗ်။ အသံေၾကာင့္မို႔ ဒုကၡေရာက္တာ မ်ားတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေလယာဥ္အတက္အဆင္းမွာ အသံက်ယ္တယ္ဗ်ာ။ ဒီေကာင့္ dB (Decibels - အသံအတိုးအက်ယ္အား တိုင္းတာသည့္ အေျခခံယူနစ္) က အမ်ားႀကီး ပိုျမင့္တယ္။ အမ်ားႀကီးျမင့္ေတာ့ သာမန္ လူတစ္ေယာက္ ခံႏုိင္တဲ့ 80 dB Decibels ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုမ်ားတယ္ဗ်ာ။ တစ္ခါတစ္ေလ ၁၂၀၊ ၁၃၀ ေတြ ျဖစ္သြားတာ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါကို ပံုမွန္ အၿမဲတမ္း နားေထာင္တဲ့သူဆိုလို႔ရွိရင္ ေသြးေၾကာလွည့္ပတ္မႈမွာ သြားထိတယ္ဗ်ာ။ ေနာက္ၿပီးလုိ႔ ရွိရင္ ႏွလံုးမွာလည္း သြားထိတယ္။ ဆုိေတာ့ ေလယာဥ္ကြင္းထဲမွာ ၾကာၾကာေနတဲ့သူ ဆိုလို႔ရွိရင္၊ ေလယာဥ္အတက္အဆင္းကို အၿမဲတမ္း ၾကားေနတဲ့သူဆိုလို႔ရွိရင္ ႏွလံုးေရာဂါရႏုိင္ေျခတို႔၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခတို႔ ပိုမ်ားတယ္။ အဲဒါက အဓိကအခ်က္ပဲဗ်။ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ခံႏုိင္ရည္ေတာ့ ကြာတာေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုကက်ေတာ့ နားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဟာေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါက နည္းနည္းေလး ပိုနည္းတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာပိုင္းဆုိင္ရာက ပိုမ်ားတယ္။ ေသခ်ာေပါက္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေသြးတုိးေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ နားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ထိခိုက္ႏုိင္ေျခ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ သိပ္ကပ္တဲ့ေနရာ၊ ဥပမာ ေလယာဥ္ကြင္း ၿခံစည္း႐ိုးနား ကပ္ၿပီးေနတဲ့သူဆုိရင္ နားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ျပႆနာ ရွိတယ္” ဟု ေဒါက္တာေအာင္သူဟိန္းက ဆိုပါတယ္။
ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ က်န္းမာေရးဗဟိုဌာနမွ ပါေမာကၡ Paul Elliott က Independent က ေဖာ္ျပတဲ့ သတင္းကတစ္ဆင့္မွာ “တုိးတက္မ်ားျပားလားတဲ့ လူဦးေရနဲ႔ သူတုိ႔ ခံစားရမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေနာင္လာမယ့္ ေလယာဥ္ကြင္းေတြနဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းက တစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚေစနုိင္တဲ့ ထိခိုက္မႈေတြကို ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္ေရး ဘယ္လို မ်ား စီမံကိန္းခ်လုပ္ၾကမလဲ” လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႔ အေလးထား လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္းနဲ႔ ဒီကိစၥဟာ တကယ့္ကို ျပည္သူ လူထု က်န္းမာေရးက႑အတြက္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္လာေနပါၿပီ” လို႔လည္း ဆုိထားပါတယ္။
အလားတူ ေဒါက္တာေအာင္သူဟိန္းကလည္း “တကယ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေတြ ေနထိုင္တဲ့ေနရာနဲ႔ မိုင္ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ား ကြာသင့္တယ္။ ဥပမာ မႏၱေလးမွာ ေဆာက္ထားတဲ့ တံတားဦးေလဆိပ္ဆိုရင္ ေနရာမွန္တယ္။ မဂၤလာဒံုေလဆိပ္ဆုိရင္ အတက္ အဆင္းတိုင္းမွာ အဲဒီတစ္၀ိုက္ေပါ့၊ ေျမာက္ဥကၠလာတို႔၊ မဂၤလာဒံုတို႔ ေနတဲ့သူေတြက အဲဒီ ေလယာဥ္သံကို အၿမဲတမ္း ၾကားေနရတယ္။ တိုက္႐ိုက္မဟုတ္တာေတာင္မွ သူက သက္ေရာက္မႈ ရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္လို႔ရွိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေနရပ္ကြက္နဲ႔ မိုင္ ၁၀ ဂဏန္းေလာက္ ေ၀းသင့္တယ္။ အဲဒါကို ထည့္စဥ္းစားရမွာေပါ့။ အဲဒါ အေရးႀကီးဆံုးပဲ” လို႔ အေလးထားစရာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးက႑ ႐ႈေထာင့္ကေန ေထာက္ျပ ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ေလယာဥ္ကြင္းတစ္ကြင္း ေျပာင္းေရႊ႕တည္ေဆာက္ဖို႔ဆိုတာ ေျမေနရာ၊ နည္းပညာတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘက္ဂ်က္အသံုးစရိတ္ကလည္း အေရးႀကီးတဲ့အတြက္ ျပည္နယ္ အစိုးရနဲ႔ ဗဟိုအစိုးရေတြအတြက္ ေခါင္းခဲစရာကိစၥ ျဖစ္မွာ မလြဲပါဘူး။
ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းကို ေရႊ႕ေျပာင္းမယ္ဆုိရင္ ရာဇၿဂိဳဟ္နဲ႔ ကေလးၿမိဳ႕နယ္ နန္႔က်င္ေဆာင္ ေက်းရြာေတြဘက္မွာ ေလယာဥ္ကြင္း ေဆာက္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေျမေနရာေတြ ရွိတယ္လို႔ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးကိုကိုႏုိင္က ဆုိထားၿပီး ေလယာဥ္ကြင္း ေရႊ႕သင့္၊ မသင့္ကိုေတာ့ ေဒသခံ ျပည္သူ ေလးသိန္းေက်ာ္ရဲ႕ သဘာထားကို ေကာက္ယူသြားဖုိ႔လိုေၾကာင္း ဆုိထားပါတယ္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အလက္နဲ႔ ေဆးပညာ၀န္ထမ္းေတြအဆို ေလယာဥ္ကြင္းကတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ့ မေတာ္တဆမႈ အႏၱရာယ္ကေတာ့ ျဖစ္မလာေသးေပမယ့္ ေလယာဥ္ကြင္းနား ေနထုိင္တဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ေတာ့ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး႐ႈေထာင့္ တစ္ခုတည္းက ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေလယာဥ္ကြင္းကို ေရႊ႕သင့္ေနပါၿပီ။ ေလယာဥ္ကြင္းနား ေနထိုင္လို႔ ရလာႏုိင္တဲ့ က်န္းမာေရးဆုိးက်ဳိးေတြကို ေရွာင္ရွားႏုိင္ဖို႔ ျပည္နယ္နဲ႔ ဗဟိုအစိုးရေတြနဲ႔ စီမံကိန္းခ် စီစဥ္ေဆာင္ ရြက္သင့္ၿပီျဖစ္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းေရးသားလိုက္ပါတယ္။
ေအာင္ထြန္းလင္း (ေအာက္ခ်င္းသစၥာ သတင္းေအဂ်င္စီ)
ကိုးကား - http://www.nhs.uk, www.indenpendent.co.uk
ယခုေဖာ္ျပပါ ေဆာင္းပါးအား Chin World Media ဂ်ာနယ္တြင္လည္း ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။
ကေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ အဓိက က်တဲ့ မိန္းလမ္းမႀကီးက ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္း။ အေ၀း ခ်င္းေတာင္တန္းေပၚက ၾကည့္ရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္းနဲ႔အၿပိဳင္ ျမင္ရတာက ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္း။ ျမန္မာျပည္က ေလယာဥ္ကြင္း ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ေတြထဲမွာ ထူးထူးျခားျခား ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွာ ေနရာယူထားတဲ့ ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္း။
“ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းႀကီးဟာ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္တည့္တည့္မွာ ေရာက္သြားၿပီ။ အရင္တုန္းကေတာ့ ျမန္မာ့ ေလေၾကာင္းတစ္ခုတည္းပဲ ဆင္းတယ္။ အခုက်ေတာ့ ပုဂၢလိက ေလယာဥ္ေတြ၊ Air Kanbawza၊ Air Win စသျဖင့္ ေလယာဥ္ေတြဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဆင္းသက္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေတာ္တဆမ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္ရွိေသာ္ ကေလးၿမိဳ႕ရဲ႕ ကံၾကမၼာက အင္မတန္ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့အတြက္ ေလယာဥ္ ကြင္းကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အစိုးရလက္ထက္မွာ ေျပာင္းႏုိင္တယ္ဆုိရင္ေတာ့၊ ၿမိဳ႕ျပင္ကို ထုတ္ႏုိင္တယ္ ဆုိရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ယူဆတယ္” လို႔ ေျပာလိုက္သူက စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ မဲဆႏၵနယ္ (၈) က အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးကိုကိုႏုိင္ပါ။
ဒါက ေလယာဥ္ဆင္းသက္တဲ့အခါ ႀကံဳေတြ႕ရႏုိင္တဲ့ မေတာ္တဆမႈနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဦးကိုကိုႏုိင္ရဲ႕ စိုးရိမ္ခ်က္ပါ။ တစထက္ တစ တိုးတက္မ်ားျပားလာတဲ့ ကလးၿမိဳ႕ လူဦးေရေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းကို ၀ိုင္းပတ္လို႔ ေဘးကို တစ္စခ်င္းစီ ခ်ဲ႕ထြင္လို႔ လူေနရပ္ကြက္ေတြ ဖန္တီးလာေနရပါတယ္။ ဦးကိုကိုႏုိင္ရဲ႕ စိုးရိမ္ခ်က္က ေလယာဥ္ကြင္း အနီးပတ္၀န္းက်င္မွာ ေနထုိင္သူေတြအတြက္ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္သလို ဒါတင္လား မဟုတ္ပါဘူး။ ေလယာဥ္ကြင္းအနီးမွာ ေနထိုင္တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ သတိမထားမိၾကေသးတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကလည္း ရွိပါေသးတယ္။
“အမွန္ေျပာရလုိ႔ရွိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းေတြက ဘယ္ေတာ့မွ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ေတြမွာ မရွိရဘူးဗ်၊ နံပါတ္တစ္က။ လူၾကားထဲမွာ မရွိရဘူးဗ်။ လူနဲ႔ ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ထားရတယ္ ေလယာဥ္ကြင္းတို႔ သေဘာတရားအရ။ သူ႔ရဲ႕ ေနရာအက်ယ္အ၀န္း လိုအပ္တာအရေရာ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ျပင္မွာ ထားတာ မ်ားတယ္။ တကယ္လို႔ ၿမိဳ႕က ခ်ဲ႕လာလို႔ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေတြနဲ႔ နီးလာလို႔ရွိရင္ အဲဒါ ေရြ႕ကို ေရြ႕ေပးရတယ္။ မေရြ႕ဘဲ ဆက္ထားလို႔ရွိရင္ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ေရရွည္မွာ ပိုၿပီးထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ဗ်။ အဲဒီေတာ့ ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ေလယာဥ္ကြင္း ေတြကို ၿမိဳ႕ျပင္ကို ေရြ႕ကို ေရြ႕ေပးရမယ္။ အဲဒါမွ အဲဒီၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ႏုိင္မႈကို ကာကြယ္ႏုိင္မွာေပါ့” ဟု ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ဆရာ၀န္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ ေအာင္သူဟိန္းက ဆုိပါတယ္။
၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၂၁ ရက္က ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္း UK အေျခစိုက္ www.nhs.uk မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ “Living near an airport ‘may be bad for your health” ဆိုတဲ့ သတင္းအရဆိုရင္ ေလယာဥ္ကြင္းနဲ႔ ေျခာက္မုိင္ပတ္လည္မွာ ေနထုိင္တဲ့ ပန္းနာရင္က်ပ္နဲ႔ ႏွလံုး ေရာဂါ ရွိသူေတြအတြက္ ေရာဂါခံစားရမႈႏႈန္းကို ပိုၿပီး ျမင့္မားေစတယ္လို႔ ဆုိထားပါတယ္။
ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ ေလယာဥ္က ထြက္တဲ့ ကာဗြန္မိုေနာ့ဆိုက္ေတြေၾကာင့္ လူေတြ က်န္းမာေရးကို ဘယ္ေလာက္အထိ ထိခိုက္ေစႏိုင္သလဲဆိုတာ ကယ္လ္ဖိုးနီးယားက ေလယာဥ္ကြင္းႀကီး ၁၂ ကြင္းမွာ သုေတ သနျပဳလုပ္ ေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။ သုေတသန ျပဳလုပ္တဲ့ေနရာမွာ ေလယာဥ္ေတြ ေျပးလမ္းကေန ေလေပၚတက္တဲ့ အခ်ိန္နဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းအတြင္း ဆင္းသက္လာၿပီး ဆုိက္ေရာက္ရပ္နားရာ ဂိတ္ေတြကို ၀င္တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ထြက္ရွိတဲ့ ကာဗြန္မိုေနာ့ဆုိက္ေတြရဲ႕ ပမာဏေတြကို တုိင္းတာဆန္းစစ္ သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့တာပါ။
www.indenpendent.co.uk က ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၈ ရက္ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ သတင္း တစ္ပုဒ္မွာဆိုရင္လည္း ေလယာဥ္ေတြက ထြက္တဲ့ ဆူညံသံေတြဟာ လူေတြရဲ႕ အၾကားအာ႐ံုကို ထိ္ခိုက္ေစသလို ႏွလံုးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ထိခိုက္မႈေတြရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။
အဲဒီသတင္းကို ၿဗိတိသွ်က်န္းမာေရး ဂ်ာနယ္မွာ ေဖာ္ျပခံထားရတဲ့ ေလ့လာဆန္းစစ္ေရး ေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို ကိုးးကားေဖာ္ျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္ကို ဟီသ႐ူးေလဆိပ္အနီးမွာ ေနထုိင္တဲ့ ျပည္သူ ၃ ဒသမ ၆ မီလ်ံနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ျပည္တြင္း ေလေၾကာင္းအာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းက စုစည္းထားတဲ့ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ အခ်က္ အလက္ေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး ေရးသားထားတာပါ။ အဲဒီ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြအရ ေလယာဥ္ဆူညံသံေတြဟာ ႏွလံုးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါ ခံစားရမႈေတြကို ပိုမိုျမင့္မားေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။
အဲဒီသတင္းမွာ တစ္ဆက္တည္း ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဟားဗတ္ေက်ာင္း ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဌာနနဲ႔ ေဘာ္စတြန္တကၠသိုလ္ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးဌာနက ေလ့လာဆန္းစစ္သူ ေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးရဲ႕ ဆန္းစစ္ခ်က္ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ေလဆိပ္ေပါင္း ၈၉ ခု အနီးမွာ ေနထိုင္တဲ့ လူဦးေရ ေျခာက္မီလ်ံကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ လုပ္တဲ့အခါ အဲဒီထဲက ႏွစ္ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ေလယာဥ္ကထြက္တဲ့ ဆူညံသံေတြေၾကာင့္ ႏွလံုးနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေဆးကုသမႈ ခံယူေနရတယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဘယ္ေတာ့မွ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ေတြမွာ မရွိရဘူးဗ်၊ နံပါတ္တစ္က။ လူၾကားထဲမွာ မရွိရဘူးဗ်။ လူနဲ႔ ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ထားရတယ္ ေလယာဥ္ကြင္းတို႔ သေဘာတရားအရ။ သူ႔ရဲ႕ ေနရာအက်ယ္အ၀န္း လိုအပ္တာအရေရာ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္မို႔လို႔ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ျပင္မွာ ထားတာ မ်ားတယ္။ တကယ္လို႔ ၿမိဳ႕က ခ်ဲ႕လာလို႔ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေတြနဲ႔ နီးလာလို႔ရွိရင္ အဲဒါ ေရြ႕ကို ေရြ႕ေပးရတယ္။ မေရြ႕ဘဲ ဆက္ထားလို႔ရွိရင္ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ေရရွည္မွာ ပိုၿပီးထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္...ေဖာ္ျပပါ သုေတသနေတြ မတုိင္ခင္ ေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးရဲ႕ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္အရ ေလယာဥ္ ဆူညံသံေတြဟာ ဆူညံတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ ျဖစ္ေစ႐ံုသာမက ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေသြးတိုးမႈႏႈန္း ျမင့္မား ေစတဲ့အခ်က္ကို ေတြ႕ရွိထားၾကပါေသးတယ္။ ဆူညံသံေၾကာင့္ ကနဦး ထိခိုက္မႈအျဖစ္ ေလယာဥ္ ကြင္းအနီး ေနထိုင္သူေတြဟာ ေသြးတိုးႏႈန္း ျမင့္မားမႈ လကၡဏာကို ခံစားေစရမွာ ျဖစ္ၿပီး ေရရွည္ ေနထိုင္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ဒီထက္ မ်ားျပားတဲ့ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈေတြကို ခံစားရေစ ပါတယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆုိအရဆိုရင္ ညပိုင္းအခ်ိန္ ျဖစ္ေပၚတဲ့ ေလယာဥ္ဆူညံေတြဟာ ေလယာဥ္ကြင္းအနီး ေနထိုင္သူေတြရဲ႕ အိပ္စက္ျခင္းကို အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစလာႏုိင္ၿပီး တျခား ေသာ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈအေနနဲ႔ ႏွလံုးနဲပတ္သက္တဲ့ ေ၀ဒနာလကၡဏာေတြကို ခံစားရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုထားျပန္ပါတယ္။
“အဓိက ကေတာ့ သူက အသံဗ်။ အသံေၾကာင့္မို႔ ဒုကၡေရာက္တာ မ်ားတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေလယာဥ္အတက္အဆင္းမွာ အသံက်ယ္တယ္ဗ်ာ။ ဒီေကာင့္ dB (Decibels - အသံအတိုးအက်ယ္အား တိုင္းတာသည့္ အေျခခံယူနစ္) က အမ်ားႀကီး ပိုျမင့္တယ္။ အမ်ားႀကီးျမင့္ေတာ့ သာမန္ လူတစ္ေယာက္ ခံႏုိင္တဲ့ 80 dB Decibels ထက္ အမ်ားႀကီး ပိုမ်ားတယ္ဗ်ာ။ တစ္ခါတစ္ေလ ၁၂၀၊ ၁၃၀ ေတြ ျဖစ္သြားတာ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါကို ပံုမွန္ အၿမဲတမ္း နားေထာင္တဲ့သူဆိုလို႔ရွိရင္ ေသြးေၾကာလွည့္ပတ္မႈမွာ သြားထိတယ္ဗ်ာ။ ေနာက္ၿပီးလုိ႔ ရွိရင္ ႏွလံုးမွာလည္း သြားထိတယ္။ ဆုိေတာ့ ေလယာဥ္ကြင္းထဲမွာ ၾကာၾကာေနတဲ့သူ ဆိုလို႔ရွိရင္၊ ေလယာဥ္အတက္အဆင္းကို အၿမဲတမ္း ၾကားေနတဲ့သူဆိုလို႔ရွိရင္ ႏွလံုးေရာဂါရႏုိင္ေျခတို႔၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခတို႔ ပိုမ်ားတယ္။ အဲဒါက အဓိကအခ်က္ပဲဗ်။ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ခံႏုိင္ရည္ေတာ့ ကြာတာေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုကက်ေတာ့ နားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဟာေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါက နည္းနည္းေလး ပိုနည္းတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာပိုင္းဆုိင္ရာက ပိုမ်ားတယ္။ ေသခ်ာေပါက္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေသြးတုိးေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ နားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ထိခိုက္ႏုိင္ေျခ ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ သိပ္ကပ္တဲ့ေနရာ၊ ဥပမာ ေလယာဥ္ကြင္း ၿခံစည္း႐ိုးနား ကပ္ၿပီးေနတဲ့သူဆုိရင္ နားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ျပႆနာ ရွိတယ္” ဟု ေဒါက္တာေအာင္သူဟိန္းက ဆိုပါတယ္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ က်န္းမာေရးဗဟိုဌာနမွ ပါေမာကၡ Paul Elliott က Independent က ေဖာ္ျပတဲ့ သတင္းကတစ္ဆင့္မွာ “တုိးတက္မ်ားျပားလားတဲ့ လူဦးေရနဲ႔ သူတုိ႔ ခံစားရမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေနာင္လာမယ့္ ေလယာဥ္ကြင္းေတြနဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းက တစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚေစနုိင္တဲ့ ထိခိုက္မႈေတြကို ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္ေရး ဘယ္လိုမ်ား စီမံကိန္းခ်လုပ္ၾကမလဲ” လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ထား...ဒီအခ်က္အလက္ေတြက ေလယာဥ္ကြင္းအနီးမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ျပည္သူေတြ ေလယာဥ္က ထြက္တဲ့ ဆူညံသံေတြေၾကာင့္ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် မသိလိုက္ မသိဘာသာ ခံစားေနၾကရတဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြပါ။
ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ က်န္းမာေရးဗဟိုဌာနမွ ပါေမာကၡ Paul Elliott က Independent က ေဖာ္ျပတဲ့ သတင္းကတစ္ဆင့္မွာ “တုိးတက္မ်ားျပားလားတဲ့ လူဦးေရနဲ႔ သူတုိ႔ ခံစားရမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေနာင္လာမယ့္ ေလယာဥ္ကြင္းေတြနဲ႔ ေလယာဥ္ကြင္းက တစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚေစနုိင္တဲ့ ထိခိုက္မႈေတြကို ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္ေရး ဘယ္လို မ်ား စီမံကိန္းခ်လုပ္ၾကမလဲ” လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မူ၀ါဒခ်မွတ္သူေတြအေနနဲ႔ အေလးထား လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္းနဲ႔ ဒီကိစၥဟာ တကယ့္ကို ျပည္သူ လူထု က်န္းမာေရးက႑အတြက္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္လာေနပါၿပီ” လို႔လည္း ဆုိထားပါတယ္။
အလားတူ ေဒါက္တာေအာင္သူဟိန္းကလည္း “တကယ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေတြ ေနထိုင္တဲ့ေနရာနဲ႔ မိုင္ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ား ကြာသင့္တယ္။ ဥပမာ မႏၱေလးမွာ ေဆာက္ထားတဲ့ တံတားဦးေလဆိပ္ဆိုရင္ ေနရာမွန္တယ္။ မဂၤလာဒံုေလဆိပ္ဆုိရင္ အတက္ အဆင္းတိုင္းမွာ အဲဒီတစ္၀ိုက္ေပါ့၊ ေျမာက္ဥကၠလာတို႔၊ မဂၤလာဒံုတို႔ ေနတဲ့သူေတြက အဲဒီ ေလယာဥ္သံကို အၿမဲတမ္း ၾကားေနရတယ္။ တိုက္႐ိုက္မဟုတ္တာေတာင္မွ သူက သက္ေရာက္မႈ ရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ ျဖစ္ႏုိင္လို႔ရွိရင္ ေလယာဥ္ကြင္းက လူေနရပ္ကြက္နဲ႔ မိုင္ ၁၀ ဂဏန္းေလာက္ ေ၀းသင့္တယ္။ အဲဒါကို ထည့္စဥ္းစားရမွာေပါ့။ အဲဒါ အေရးႀကီးဆံုးပဲ” လို႔ အေလးထားစရာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးက႑ ႐ႈေထာင့္ကေန ေထာက္ျပ ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ေလယာဥ္ကြင္းတစ္ကြင္း ေျပာင္းေရႊ႕တည္ေဆာက္ဖို႔ဆိုတာ ေျမေနရာ၊ နည္းပညာတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘက္ဂ်က္အသံုးစရိတ္ကလည္း အေရးႀကီးတဲ့အတြက္ ျပည္နယ္ အစိုးရနဲ႔ ဗဟိုအစိုးရေတြအတြက္ ေခါင္းခဲစရာကိစၥ ျဖစ္မွာ မလြဲပါဘူး။
ကေလးၿမိဳ႕ ေလယာဥ္ကြင္းကို ေရႊ႕ေျပာင္းမယ္ဆုိရင္ ရာဇၿဂိဳဟ္နဲ႔ ကေလးၿမိဳ႕နယ္ နန္႔က်င္ေဆာင္ ေက်းရြာေတြဘက္မွာ ေလယာဥ္ကြင္း ေဆာက္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ေျမေနရာေတြ ရွိတယ္လို႔ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးကိုကိုႏုိင္က ဆုိထားၿပီး ေလယာဥ္ကြင္း ေရႊ႕သင့္၊ မသင့္ကိုေတာ့ ေဒသခံ ျပည္သူ ေလးသိန္းေက်ာ္ရဲ႕ သဘာထားကို ေကာက္ယူသြားဖုိ႔လိုေၾကာင္း ဆုိထားပါတယ္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္အလက္နဲ႔ ေဆးပညာ၀န္ထမ္းေတြအဆို ေလယာဥ္ကြင္းကတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္တဲ့ မေတာ္တဆမႈ အႏၱရာယ္ကေတာ့ ျဖစ္မလာေသးေပမယ့္ ေလယာဥ္ကြင္းနား ေနထုိင္တဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ေတာ့ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး႐ႈေထာင့္ တစ္ခုတည္းက ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ေလယာဥ္ကြင္းကို ေရႊ႕သင့္ေနပါၿပီ။ ေလယာဥ္ကြင္းနား ေနထိုင္လို႔ ရလာႏုိင္တဲ့ က်န္းမာေရးဆုိးက်ဳိးေတြကို ေရွာင္ရွားႏုိင္ဖို႔ ျပည္နယ္နဲ႔ ဗဟိုအစိုးရေတြနဲ႔ စီမံကိန္းခ် စီစဥ္ေဆာင္ ရြက္သင့္ၿပီျဖစ္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းေရးသားလိုက္ပါတယ္။
ေအာင္ထြန္းလင္း (ေအာက္ခ်င္းသစၥာ သတင္းေအဂ်င္စီ)
ကိုးကား - http://www.nhs.uk, www.indenpendent.co.uk
ယခုေဖာ္ျပပါ ေဆာင္းပါးအား Chin World Media ဂ်ာနယ္တြင္လည္း ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။