ခ်င္းျပည္နယ္ စည္ပင္သာယာေရး၊ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ စက္မႈလက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ဆလိုင္းအိုက္ဇက္ခင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အနိမ့္က်ဆံုး ျပည္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံထားရသည့္ ခ်င္းျပည္နယ္၌ ေဒသ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနေပသည္။ ေဒသတြင္း စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး မွသည္ အျခားေသာ အေျခခံအေဆာက္အအံုမ်ား ျပည့္စံုေရးအထိ မ်ားစြာ လုပ္ကိုင္ရဦးမည္ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ ျပည္နယ္၏ လူသားအရင္းအျမစ္မ်ား ဆံုး႐ႈံးေနမႈအပါအ၀င္ ျပည္ပေရာက္ ခ်င္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ျပန္လာေရးမွာလည္း ျပည္နယ္အစိုးရအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္တစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကား မ်ဳိးႏြယ္စု မတူညီမႈ ျပႆနာမ်ားကလည္း မျဖစ္မေန ေျဖရွင္းရမည့္ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနေပသည္။
ျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျဖည့္တင္း လုပ္ေဆာင္ရမည့္ ကိစၥရပ္မ်ား၊ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပႆနာမ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္ မည္သည့္က႑အား စတင္ကိုင္တြယ္ရမည့္ဆိုသည့္ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ စည္ပင္သာယာေရး၊ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ စက္မႈလက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ဆလိုင္းအိုက္ဇက္ခင္အား ေအာက္ခ်င္းသစၥာ သတင္းေအဂ်င္စီမွာ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခဲ့မႈအား ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
ေမး - ခ်င္းျပည္နယ္က တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္အသီးသီးထဲမွာဆိုရင္ ဖံြ႕ၿဖိဳးမႈ အနိမ့္က်ဆံုး ျပည္နယ္အျဖစ္ အားလံုးကလည္း သိထားတယ္။ ဒီေတာ့ ၀န္ႀကီးအေနနဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးတက္ဖို႔ဆုိရင္ ဘယ္ Sector (က႑) ကို စၿပီး ကိုင္တြယ္ရမယ္လုိ႔ သံုးသပ္ ထားတာ ရွိပါသလဲ။
ေျဖ - ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအတြက္ေပါ့ေနာ္။ စတင္ကိုင္တြယ္ဖုိ႔ လိုအပ္ တဲ့ Sector ေပါ့။ က႑ကို မေျပာခ်င္မွာ လက္ရွိ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ Development Context ေပါ့။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈလုပ္တဲ့အခါမွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့၊ ႀကံဳေနတဲ့အေနအထားေလး၊ ဒါကို အရင္ ေျပာခ်င္တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုးသိတဲ့အတုိင္းပဲ။ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ျမန္မာျပည္မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အေႏွးေကြးဆံုး ျပည္နယ္ထဲမွာ ရွိတယ္။ သဘာ၀သယံဇာတ အင္မတန္မွ နည္းပါးတယ္ေပါ့ေလ။ သေဘာက တြင္းထြက္ေပါ့ေနာ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ေနာက္ထပ္ အလားအလာ ေကာင္းတဲ့ ကိစၥက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ သဘာ၀အရင္းအျမစ္လို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ တြင္းထြက္ဘဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ သစ္ေတာတုိ႔၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တို႔ Natural Landscape ေပါ့ေနာ္။ ဒါေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ သဘာ၀ရင္းျမစ္အေနနဲ႔ ရွိေနတာ ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ရွိေနတဲ့ တြင္းထြက္ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဒီ သစ္ေတာတို႔၊ ေတာေတာင္တို႔၊ ရာသီဥတုတို႔၊ Landscape တို႔ အစရွိတဲ့ သဘာ၀ ရင္းျမစ္ေတြကို ေငြေၾကးဆုိင္ရာ အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳႏုိင္တဲ့ အေနအထား ကေတာ့ မရွိေသးဘူး။ ေနာက္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ အမ်ားစု သစ္ေတာဖံုးလႊမ္းတဲ့ ေဒသျဖစ္ေပမယ့္ လည္း တကယ့္တကယ္ သစ္ထုတ္ဖို႔အတြက္ဆုိရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔စီမွာ ဒီေလာက္ သစ္ ထုတ္လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုလံုးကို ေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားေတြ၊ အလားအလာေကာင္းတဲ့ သစ္ေတာဆိုတာမ်ဳိးလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ဆိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတာခုတ္လာတဲ့ဒဏ္ေတြ၊ တရားမ၀င္ သစ္ခိုးထုတ္တဲ့ဒဏ္ေတြ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ခ်င္းေတာင္ရဲ႕ ရာသီဥတုက ေအးသမရာသီ ဥတုျဖစ္တဲ့အတြက္ အပင္စိုက္တဲ့အခါ အလြယ္တကူ ရွင္သန္ဖို႔ ခက္တယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ခုတ္ၿပီးေတာ့ ျပန္စိုက္တာထက္ မခုတ္တဲ့နည္းက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္ေပါ့ ဗ်ာ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအေနအထားမ်ဳိး ရွိသလုိ တစ္ဖက္ကလည္း လူဦးေရနဲ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ လူဦးေရ က ငါးသိန္းမျပည့္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အစာေရစာ ဖူလံုမႈက အင္မတန္ နည္းတယ္။ တခ်ဳိ႕ေနရာမွာ ဆုိရင္ ၃၃၊ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ရွိတယ္။ ပလက္၀လိုဟာမ်ဳိးက်ေတာ့ အစားအစာ ဖူလံုမႈက ၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ေရရွည္ ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးအေနနဲ႔ အစာေရစာဖူလံုမႈကို ေျပာရင္ ျပည္နယ္တြင္းရဲ႕ ရိကၡာနဲ႔၊ ျပည္နယ္တြင္းထြက္ကုန္နဲ႔ လံုေလာက္ေအာင္ မပံ့ပိုးႏုိင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ တစ္ဖက္ကလည္းပဲ တြင္းထြက္ သယံဇာတအေနနဲ႔ ထုတ္ယူသံုးစြဲႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး မရွိေသးသလို တစ္ဖက္ကလည္း သဘာ၀ရင္းျမစ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အက်ဳိးအျမတ္အေနနဲ႔ အသြင္ေျပာင္းႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး လည္း မရွိေသးဘူး။ တစ္ဖက္ကလည္းပဲ ခုနေျပာတဲ့ ေဒသ ထြက္ကုန္၊ ရိကၡာေတြကလည္းပဲ ျပည္နယ္တြင္းကို ဖူလံုေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိေတာ့ ဒီေနရာမွာ ဘယ္က႑ကို ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ လုပ္ရမလဲလို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ အထူးသျဖင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ကေတာ့ တစ္ခုေပါ့ေလ။ ထည့္သြင္းစဥ္းစားထိုက္တဲ့ အရာတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးက႑လို႔ ေျပာတဲ့ အခါမွာ အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳတဲ့နည္းက ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစနစ္ ျဖစ္တယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ ယာစနစ္ လုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ေတာခုတ္ရတယ္၊ ေတာျပဳန္းတယ္၊ သစ္ေတာကုန္တယ္ ေပါ့ေလ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ေတာင္ယာလုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လံုေလာက္တဲ့ ဆန္စပါး၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံ ရိတ္သိမ္းႏိုင္တဲ့အေနအထားရွိသလားဆိုေတာ့ မရွိဘူး။ တစ္ႏွစ္စာ တစ္ႏွစ္စာ ေတာင္မွ မလံုေလာက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထား ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ထပ္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိး ေရးက႑ကို အမ်ားႀကီး ျမွင့္တင္ၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္မလားလို႔ ေျပာျပန္ရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္ တစ္ေယာက္တည္း သံုးသပ္ခ်က္ကေတာ့ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ကို အားျပဳၿပီးေတာ့မွ ခ်င္းျပည္နယ္ ရိကၡာဖူလံုေအာင္၊ ထိုထက္မက ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ရရွိၿပီးေတာ့မွ ခ်င္းျပည္နယ္ ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ဖို႔က ေတာ္ေတာ္ေလး ခက္မယ္လုိ႔ အဲဒီလိုပဲျမင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လယ္ယာက႑ေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္ ဒီစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑က ခ်င္းျပည္နယ္ကို ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ ခက္တယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း သားငါးကိစၥေပါ့ေနာ္။ သားငါး၊ တိရစၦာန္ ေမြးျမဴတဲ့ကိစၥက ဒါကလည္းပဲ ေဒသရိကၡာအတြက္ ဖူလံုတဲ့ အေနအထားေလာက္ပဲ ျဖစ္မယ္၊ အလြန္ဆံုး ျဖစ္ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ။ Export လုပ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အခက္အခဲ ရွိတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆိုရင္ ႏြားေနာက္ေမြးမယ္၊ ဆိတ္ေမြးမယ္၊ ႏြားေမြးမယ္ စသည္ျဖင့္ လုပ္ရင္လည္းပဲ စားက်က္က လိုလာၿပီ။ ဆုိေတာ့ အခုေတာင္မွ ႏြားေနာက္ေမြးၾကတဲ့ ေနရာမွာ၊ အမ်ားႀကီး ေမြးတဲ့ေနရာမွာ စားက်က္ကိစၥ ျပႆနာ ရွိတယ္။
ဆုိေတာ့ လယ္ယာ၊ သစ္ေတာ၊ သားငါး ဒီက႑မွာကိုက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘာရွိသလဲဆိုရင္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ေတာင္ေပၚေဒသ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးဖို႔၊ ျပည္နယ္ ဖူလံုႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးထိ၊ သူမ်ား ျပည္နယ္အထိ ျပန္တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ အေနအထားအထိ လယ္္ယာက႑၊ သစ္ေတာက႑မွာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေနာက္ သားငါးက႑လည္း ထိုနည္းတူပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ိလို႔ လယ္ယာ၊ သားငါး၊ သစ္ေတာက႑မွာ အလြန္ဆံုး တင္ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ ေဒသ၀မ္းစာ ဖူလံုႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေထာက္ကူေပးတဲ့ အေနအထားပဲ ရွိတယ္။ အဲဒီလို ဆိုလို႔ရွိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္မွ ၀မ္းစာ ဖူလံုရမယ္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးရမယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတယ္ဆုိတဲ့ အခါမွာ သူ႔ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က တတိယအဆင့္ေလာက္ ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေျပာေနတာ တတိယအဆင့္ ျဖစ္တယ္။
ပထမအဆင့္ကေတာ့ လိုအပ္တဲ့ စားဖို႔အတြက္ ရိကၡာဖူလံုဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဆန္စပါး၊ ဟင္း။ ႐ိုး႐ိုးေလး ေျပာမယ္ဆုိရင္ မနက္တုိင္း၊ ညတုိင္း ထမင္းေကာင္းေကာင္းနဲ႔၊ ဟင္းအမယ္ ဖြယ္ဖြယ္ ရာရာနဲ႔ တစ္ရက္စာ၊ တစ္ပတ္စာ၊ တစ္လစာ၊ တစ္ႏွစ္စာ ဖူလံုေနတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး၊ လံုေလာက္တဲ့အေနအထားမ်ဳိး၊ ၀ယ္စရာ ျပဳစရာ မလိုတဲ့အေနအထားမ်ဳိး။ ဒါက ပထမအဆင့္ေပါ့။ အဲဒီကေနၿပီးေတာ့မွ ေငြပိုေငြလွ်ံ ျဖစ္လာတယ္၊ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရလာတယ္။ အိမ္မွာ စားဖုိ႔အတြက္ ကိုယ္က ၀ယ္ထားႏုိင္တယ္၊ ေလွာင္ထားႏုိင္တယ္။ ေနာက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးသံုးႏုိင္တဲ့အျပင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ။ ကိုယ့္မွာ ေငြပိုေငြလွ်ံ ျဖစ္လာၿပီးေတာာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရေတာ့မယ္။ ဘဏ္မွာ ထားတာက အစ၊ ေနာက္ဆံုး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတာက အလယ္၊ ေနာက္ထပ္ တျခားျပည္နယ္၊ ျပင္ပမွာ သြားၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရတာေပါ့ေလ။ စမ္းသပ္လုပ္ကိုင္တဲ့တာမ်ဳိး။ စြန္႔ဦးတီထြင္တဲ့ ကိစၥ။ အဲဒီလိုမ်ဳိ္း လုပ္ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့မွပဲ အဲဒီက တိုးပြားလာတဲ့အျမတ္။ အဲဒီဟာ မ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့မွပဲ ျပည္နယ္ရဲ႕ GDP၊ ျပည္နယ္ရဲ႕ ၀င္ေငြ၊ ျပည္နယ္က ခ်မ္းသာလာတယ္ဆိုတာ ျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီ တတိယအဆင့္။
အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က နံပါတ္တစ္က စားဖို႔အတြက္ ဆန္၊ ေရ၊ ရိကၡာ ဖူဖူလံုလံု ရာႏႈန္းျပည့္ ရွိႏုိင္ဖုိ႔ကိစၥက နံပါတ္တစ္ သြားရမွာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါၿပီးတဲ့အခါမွာ အိမ္တုိင္း အိမ္တိုင္း၊ လူတုိင္း လူတိုင္းသည္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေပါ့။ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရွိလာရမယ္။ နံပါတ္ ၃ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရွိလာၿပီးေတာ့ ျပည္နယ္တြင္းမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္ ျပင္ပမွာ ျဖစ္ျဖစ္ သူ႔မွ အက်ဳိးအျမတ္ ရတဲ့လုပ္ငန္းမွာ ဟို…ရင္းႏွီးျမွုဳပ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေပါ့ေနာ္။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေကာင္း၊ အဲဒီလိုမ်ဳိး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က စဥ္းစားတယ္။
ဆိုေတာ့ အဲဒီလိုျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လို႔ ဘယ္လိုက႑မ်ဳိးမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ဖြံ႕ၿဖိဳး ေရးကိစၥ လုပ္မယ္ဆိုလုိ႔ရင္၊ အရင္ဆံုး ဦးစားေပး အားေပးရမလဲဆိုရင္ က႑တုိင္း ကၽြန္ေတာ္ လုပ္ႏုိင္မွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ခုနက ေျပာတဲ့ လယ္ယာ၊ သစ္ေတာ၊ သားငါးက႑ မွာကေတာ့ သူေဌးျဖစ္ေအာင္ လုပ္လို႔ မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒါသည္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ ဖူလံုေအာင္ လုပ္တဲ့ အေနအထားပဲ ရွိမယ္။ အဲဒါေတြ ေျပလည္သြားၿပီဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ရင္းႏွီးျမွုပ္ႏွံႏုိင္ တဲ့ကိစၥကေတာ့ အခု ဘာလဲဆိုရင္ Natural Resource. အခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ရွိေနတဲ့့ အရင္း အျမစ္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုရင္ ေတာေတာင္ေရေျမ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ သဘာ၀ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အေျခအေနေကာင္းေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရာသီဥတု ေကာင္း တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခါႏုသုမ္၊ ကန္ပက္လက္မွာ ရွိတဲ့ ေခါႏုသုမ္၊ Mount Victoria, ရိဒ္ေရကန္ လိုမ်ဳိး အစရွိသျဖင့္ေပါ့ေလ။ ဆိုေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး သဘာ၀ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ ျမွင့္တင္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ အဲဒါေတြက ေနာက္ထပ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ၀င္ေငြေကာင္းျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒါကလည္း ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ မီးခိုးတိတ္ စီးပြားေရးေပါ့ေနာ္။ ရွိတဲ့ Natural Resource ကို တစ္ဖက္ကလည္း ထိန္းမယ္၊ ထိန္းရင္းနဲ႔ ဒါေတြကို ေရာင္းႏုိင္တဲ့ဥစၥာေပါ့။ အဲဒါက ပထမအခ်က္။ ဆိုေတာ့ ေျပာမယ္ဆုိရင္ အဲဒါက Service Industry ျဖစ္တယ္။ ၀န္ေဆာင္မႈ။ အဲဒီဟာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေတာ့ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းလာတယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ေဒသတြင္းခရီး သြားလုပ္ငန္း၊ ႏုိင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ Head တစ္ခုေပါ့ေနာ္။ မျဖစ္မေန ျမန္မာျပည္ ေရာက္ရင္ ခ်င္းျပည္နယ္ကို မတက္ရင္ မျဖစ္ဘူးဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိး၊ အဲဒီလို အေနအထားမ်ဳိး သြားႏုိင္တယ္ဆိုလုိ႔ရွိရင္ ျပည္နယ္၀င္ေငြက ဒီထက္မက ရလာႏုိင္စရာအေၾကာင္း ရွိတယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္းမွာလည္း သူ တတ္ရင္ တတ္သလို၊ ကၽြမ္းက်င္ရင္ ကၽြမ္းက်င္သလို ရလာႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ Tourism ေပါ့ေနာ္။ Tourism သည္ မီးခိုးတိတ္ စီးပြားေရးအေနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေနာက္ထပ္ အာ႐ံုစိုက္သင့္တဲ့က႑ ျဖစ္တယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အမ်ားႀကီး မလုပ္ႏုိင္ေသးဘူး။ ခ်င္းျပည္နယ္ တစ္ခုလံုး မွာမွ ဟိုတယ္ေျပာရင္ မင္းတပ္၊ ကန္ပလက္မွာပဲ ရွိေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပင္ဆင္ရမယ့္က႑ ေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီက႑ကို အားမစိုက္ဘူးဆုိရင္ ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေလာေလာဆယ္ Primary ေပါ့ေနာ္။ စား၀တ္ေနေရး အတြက္ ႐ုန္းေနရတယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့မွ Investment ကို သြားႏုိင္မယ္။ အဲဒီကေနမွ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေပါ့ေနာ္။ ဒါေတြ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မယ္မွသာလွ်င္ အဆင္ေျပမယ့္သေဘာရွိတယ္။ ဒါက လတ္တေလာ။
ေနာက္တစ္ခုက ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးသည္ Service Head ျဖစ္ေအာင္။ Service Head ျဖစ္ေအာင္ဆုိလို႔ရွိရင္ တစ္ဖက္က အိႏၵိယ ရွိတယ္။ တစ္ဖက္က အာဆီယံ ရွိတယ္၊ တ႐ုတ္ ရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ အိႏၵိယက အာဆီယံကို ကုန္သြယ္ေရးအရ ကူးလူးဆက္ဆံမယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္က မျဖတ္လို႔ မရဘူး။ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္း ဘက္စံုပို႔ေဆာင္ ေရးစီမံကိန္းဆိုတာလည္းပဲ ဒီႏွစ္ကုန္ၿပီဆုိရင္ ၿပီးေတာ့မယ္။ အဲဒီေတာ့ အိႏၵိယ အေရွ႕ေျမာက္ ဘက္ျပည္နယ္ေတြကေနတစ္ဆင့္ အာဆီယံကို ျဖတ္သြားမယ့္ လမ္းေၾကာင္း။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေရွ႕ေျမာက္ ထြက္ကုန္ေတြ တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ဟာ၊ အေရွ႕ေျမာက္ကို တင္ပို႔မယ့္ဟာ။ ဒါလည္း အေရွ႕ေျမာက္ကလည္း ေစ်းကြက္တစ္ခုပဲ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွဘက္က ေစ်းကြက္ကလည္း ၀င္လာႏုိင္တယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယ ဆက္ဆံတဲ့ လမ္းေၾကာင့္ေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီေနရာမွာ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ျဖတ္ကို ျဖတ္သန္းရမယ့္ ေနရာတစ္ခုျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒီ ကုန္သြယ္ေရး၊ Regional Trade ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ၀င္ Play ႏုိင္တဲ့ အေနအထားအထိ လုပ္သြားႏုိင္တယ္ဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခ်င္းေတာင္အတြက္က သိပ္ပူစရာမလုိဘူး၊ ပူစရာမရွိဘူး။ အဲဒါအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီငါးႏွစ္မွာ ဦးစားေပးၿပီး အာ႐ံုစိုက္ရမယ့္ကိစၥေပါ့ေနာ္။ အာ႐ံုစိုက္ဖို႔ရန္ ကိစၥကေတာ့ Tourism ကုိ တင္ႏုိင္မယ္။
ေနာက္တစ္ခုက Regional Trade ထဲမွာ ၀င္သြားႏုိင္တဲ့ အေနအထားေပါ့။ ေလာေလာ ဆယ္က ခ်င္းျပည္နယ္က Neglected Area ျဖစ္ေနတယ္။ မ်က္ကြယ္ျပဳခံထားရတယ္။ အေရး မႀကီးဘူးလို႔ ထင္တယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ Economic Geography စီးပြားေရး ပထ၀ီမွာ အေရးႀကီးတဲ့ေနရာ တစ္ခုအေနနဲ႔ အိႏၵိယနဲ႔ အာဆီီယံ၊ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္၊ ဒီလိုမ်ဳိး ကစား ႏိုင္တယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ အမ်ားႀကီး ပူစရာ မရွိဘူး။ ဆိုေတာ့ ဒါက ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒီဟာ ခ်င္းျပည္နယ္အေနနဲ႔ ဒါကို ဦးစားေပး လုပ္သင့္တယ္ေပါ့ေလ။
ေအာင္ထြန္းလင္း
အျခားက႑မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းထားမႈမ်ားကိုလည္း ဆက္လက္ေဖာ္ျပေပးသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ အနိမ့္က်ဆံုး ျပည္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံထားရသည့္ ခ်င္းျပည္နယ္၌ ေဒသ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနေပသည္။ ေဒသတြင္း စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး မွသည္ အျခားေသာ အေျခခံအေဆာက္အအံုမ်ား ျပည့္စံုေရးအထိ မ်ားစြာ လုပ္ကိုင္ရဦးမည္ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ ျပည္နယ္၏ လူသားအရင္းအျမစ္မ်ား ဆံုး႐ႈံးေနမႈအပါအ၀င္ ျပည္ပေရာက္ ခ်င္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ျပန္လာေရးမွာလည္း ျပည္နယ္အစိုးရအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္တစ္ခုျဖစ္ေနၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကား မ်ဳိးႏြယ္စု မတူညီမႈ ျပႆနာမ်ားကလည္း မျဖစ္မေန ေျဖရွင္းရမည့္ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနေပသည္။
ျပည္နယ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျဖည့္တင္း လုပ္ေဆာင္ရမည့္ ကိစၥရပ္မ်ား၊ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပႆနာမ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္ မည္သည့္က႑အား စတင္ကိုင္တြယ္ရမည့္ဆိုသည့္ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ စည္ပင္သာယာေရး၊ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ စက္မႈလက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ဆလိုင္းအိုက္ဇက္ခင္အား ေအာက္ခ်င္းသစၥာ သတင္းေအဂ်င္စီမွာ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခဲ့မႈအား ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
--------------------------------
ေမး - ခ်င္းျပည္နယ္က တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္အသီးသီးထဲမွာဆိုရင္ ဖံြ႕ၿဖိဳးမႈ အနိမ့္က်ဆံုး ျပည္နယ္အျဖစ္ အားလံုးကလည္း သိထားတယ္။ ဒီေတာ့ ၀န္ႀကီးအေနနဲ႔ ခ်င္းျပည္နယ္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးတက္ဖို႔ဆုိရင္ ဘယ္ Sector (က႑) ကို စၿပီး ကိုင္တြယ္ရမယ္လုိ႔ သံုးသပ္ ထားတာ ရွိပါသလဲ။
ေျဖ - ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအတြက္ေပါ့ေနာ္။ စတင္ကိုင္တြယ္ဖုိ႔ လိုအပ္ တဲ့ Sector ေပါ့။ က႑ကို မေျပာခ်င္မွာ လက္ရွိ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ Development Context ေပါ့။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈလုပ္တဲ့အခါမွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့၊ ႀကံဳေနတဲ့အေနအထားေလး၊ ဒါကို အရင္ ေျပာခ်င္တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုးသိတဲ့အတုိင္းပဲ။ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ျမန္မာျပည္မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အေႏွးေကြးဆံုး ျပည္နယ္ထဲမွာ ရွိတယ္။ သဘာ၀သယံဇာတ အင္မတန္မွ နည္းပါးတယ္ေပါ့ေလ။ သေဘာက တြင္းထြက္ေပါ့ေနာ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ေနာက္ထပ္ အလားအလာ ေကာင္းတဲ့ ကိစၥက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ သဘာ၀အရင္းအျမစ္လို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ တြင္းထြက္ဘဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ သစ္ေတာတုိ႔၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တို႔ Natural Landscape ေပါ့ေနာ္။ ဒါေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ သဘာ၀ရင္းျမစ္အေနနဲ႔ ရွိေနတာ ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ရွိေနတဲ့ တြင္းထြက္ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဒီ သစ္ေတာတို႔၊ ေတာေတာင္တို႔၊ ရာသီဥတုတို႔၊ Landscape တို႔ အစရွိတဲ့ သဘာ၀ ရင္းျမစ္ေတြကို ေငြေၾကးဆုိင္ရာ အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳႏုိင္တဲ့ အေနအထား ကေတာ့ မရွိေသးဘူး။ ေနာက္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ အမ်ားစု သစ္ေတာဖံုးလႊမ္းတဲ့ ေဒသျဖစ္ေပမယ့္ လည္း တကယ့္တကယ္ သစ္ထုတ္ဖို႔အတြက္ဆုိရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔စီမွာ ဒီေလာက္ သစ္ ထုတ္လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုလံုးကို ေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားေတြ၊ အလားအလာေကာင္းတဲ့ သစ္ေတာဆိုတာမ်ဳိးလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ဆိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေတာခုတ္လာတဲ့ဒဏ္ေတြ၊ တရားမ၀င္ သစ္ခိုးထုတ္တဲ့ဒဏ္ေတြ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ခ်င္းေတာင္ရဲ႕ ရာသီဥတုက ေအးသမရာသီ ဥတုျဖစ္တဲ့အတြက္ အပင္စိုက္တဲ့အခါ အလြယ္တကူ ရွင္သန္ဖို႔ ခက္တယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ခုတ္ၿပီးေတာ့ ျပန္စိုက္တာထက္ မခုတ္တဲ့နည္းက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္ေပါ့ ဗ်ာ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအေနအထားမ်ဳိး ရွိသလုိ တစ္ဖက္ကလည္း လူဦးေရနဲ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ လူဦးေရ က ငါးသိန္းမျပည့္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အစာေရစာ ဖူလံုမႈက အင္မတန္ နည္းတယ္။ တခ်ဳိ႕ေနရာမွာ ဆုိရင္ ၃၃၊ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ရွိတယ္။ ပလက္၀လိုဟာမ်ဳိးက်ေတာ့ အစားအစာ ဖူလံုမႈက ၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ေရရွည္ ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးအေနနဲ႔ အစာေရစာဖူလံုမႈကို ေျပာရင္ ျပည္နယ္တြင္းရဲ႕ ရိကၡာနဲ႔၊ ျပည္နယ္တြင္းထြက္ကုန္နဲ႔ လံုေလာက္ေအာင္ မပံ့ပိုးႏုိင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ တစ္ဖက္ကလည္းပဲ တြင္းထြက္ သယံဇာတအေနနဲ႔ ထုတ္ယူသံုးစြဲႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး မရွိေသးသလို တစ္ဖက္ကလည္း သဘာ၀ရင္းျမစ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အက်ဳိးအျမတ္အေနနဲ႔ အသြင္ေျပာင္းႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိး လည္း မရွိေသးဘူး။ တစ္ဖက္ကလည္းပဲ ခုနေျပာတဲ့ ေဒသ ထြက္ကုန္၊ ရိကၡာေတြကလည္းပဲ ျပည္နယ္တြင္းကို ဖူလံုေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ေသးတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။
လူဦးေရနဲ႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ လူဦးေရ က ငါးသိန္းမျပည့္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အစာေရစာ ဖူလံုမႈက အင္မတန္ နည္းတယ္။ တခ်ဳိ႕ေနရာမွာ ဆုိရင္ ၃၃၊ ၃၄ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ရွိတယ္။ ပလက္၀လိုဟာမ်ဳိးက်ေတာ့ အစားအစာ ဖူလံုမႈက ၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ ရွိတယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ေရရွည္ ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးအေနနဲ႔ အစာေရစာဖူလံုမႈကို ေျပာရင္ ျပည္နယ္တြင္းရဲ႕ ရိကၡာနဲ႔၊ ျပည္နယ္တြင္းထြက္ကုန္နဲ႔ လံုေလာက္ေအာင္ မပံ့ပိုးႏုိင္ဘူး...
ဆုိေတာ့ ဒီေနရာမွာ ဘယ္က႑ကို ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ လုပ္ရမလဲလို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ အထူးသျဖင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ကေတာ့ တစ္ခုေပါ့ေလ။ ထည့္သြင္းစဥ္းစားထိုက္တဲ့ အရာတစ္ခု ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးက႑လို႔ ေျပာတဲ့ အခါမွာ အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳတဲ့နည္းက ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစနစ္ ျဖစ္တယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ ယာစနစ္ လုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ေတာခုတ္ရတယ္၊ ေတာျပဳန္းတယ္၊ သစ္ေတာကုန္တယ္ ေပါ့ေလ။ တစ္ဖက္မွာလည္း ေတာင္ယာလုပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လံုေလာက္တဲ့ ဆန္စပါး၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံ ရိတ္သိမ္းႏိုင္တဲ့အေနအထားရွိသလားဆိုေတာ့ မရွိဘူး။ တစ္ႏွစ္စာ တစ္ႏွစ္စာ ေတာင္မွ မလံုေလာက္ႏုိင္တဲ့ အေနအထား ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ထပ္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိး ေရးက႑ကို အမ်ားႀကီး ျမွင့္တင္ၿပီးေတာ့မွ ေဆာင္ရြက္မလားလို႔ ေျပာျပန္ရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္ တစ္ေယာက္တည္း သံုးသပ္ခ်က္ကေတာ့ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ကို အားျပဳၿပီးေတာ့မွ ခ်င္းျပည္နယ္ ရိကၡာဖူလံုေအာင္၊ ထိုထက္မက ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ရရွိၿပီးေတာ့မွ ခ်င္းျပည္နယ္ ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ဖို႔က ေတာ္ေတာ္ေလး ခက္မယ္လုိ႔ အဲဒီလိုပဲျမင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လယ္ယာက႑ေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္ ဒီစိုက္ပ်ဳိးေရးက႑က ခ်င္းျပည္နယ္ကို ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ ခက္တယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း သားငါးကိစၥေပါ့ေနာ္။ သားငါး၊ တိရစၦာန္ ေမြးျမဴတဲ့ကိစၥက ဒါကလည္းပဲ ေဒသရိကၡာအတြက္ ဖူလံုတဲ့ အေနအထားေလာက္ပဲ ျဖစ္မယ္၊ အလြန္ဆံုး ျဖစ္ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ။ Export လုပ္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အခက္အခဲ ရွိတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လည္းဆိုရင္ ႏြားေနာက္ေမြးမယ္၊ ဆိတ္ေမြးမယ္၊ ႏြားေမြးမယ္ စသည္ျဖင့္ လုပ္ရင္လည္းပဲ စားက်က္က လိုလာၿပီ။ ဆုိေတာ့ အခုေတာင္မွ ႏြားေနာက္ေမြးၾကတဲ့ ေနရာမွာ၊ အမ်ားႀကီး ေမြးတဲ့ေနရာမွာ စားက်က္ကိစၥ ျပႆနာ ရွိတယ္။
ျပည္နယ္ ဖူလံုႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးထိ၊ သူမ်ား ျပည္နယ္အထိ ျပန္တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ အေနအထားအထိ လယ္္ယာက႑၊ သစ္ေတာက႑မွာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေနာက္ သားငါးက႑လည္း ထိုနည္းတူပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ိလို႔ လယ္ယာ၊ သားငါး၊ သစ္ေတာက႑မွာ အလြန္ဆံုး တင္ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ ေဒသ၀မ္းစာ ဖူလံုႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေထာက္ကူေပးတဲ့ အေနအထားပဲ ရွိတယ္
ဆုိေတာ့ လယ္ယာ၊ သစ္ေတာ၊ သားငါး ဒီက႑မွာကိုက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘာရွိသလဲဆိုရင္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ေတာင္ေပၚေဒသ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးဖို႔၊ ျပည္နယ္ ဖူလံုႏုိင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးထိ၊ သူမ်ား ျပည္နယ္အထိ ျပန္တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ အေနအထားအထိ လယ္္ယာက႑၊ သစ္ေတာက႑မွာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေနာက္ သားငါးက႑လည္း ထိုနည္းတူပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ိလို႔ လယ္ယာ၊ သားငါး၊ သစ္ေတာက႑မွာ အလြန္ဆံုး တင္ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ ေဒသ၀မ္းစာ ဖူလံုႏုိင္ဖုိ႔ အတြက္ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေထာက္ကူေပးတဲ့ အေနအထားပဲ ရွိတယ္။ အဲဒီလို ဆိုလို႔ရွိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္မွ ၀မ္းစာ ဖူလံုရမယ္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးရမယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတယ္ဆုိတဲ့ အခါမွာ သူ႔ရဲ႕ အဓိပၸာယ္က တတိယအဆင့္ေလာက္ ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေျပာေနတာ တတိယအဆင့္ ျဖစ္တယ္။
ပထမအဆင့္ကေတာ့ လိုအပ္တဲ့ စားဖို႔အတြက္ ရိကၡာဖူလံုဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဆန္စပါး၊ ဟင္း။ ႐ိုး႐ိုးေလး ေျပာမယ္ဆုိရင္ မနက္တုိင္း၊ ညတုိင္း ထမင္းေကာင္းေကာင္းနဲ႔၊ ဟင္းအမယ္ ဖြယ္ဖြယ္ ရာရာနဲ႔ တစ္ရက္စာ၊ တစ္ပတ္စာ၊ တစ္လစာ၊ တစ္ႏွစ္စာ ဖူလံုေနတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး၊ လံုေလာက္တဲ့အေနအထားမ်ဳိး၊ ၀ယ္စရာ ျပဳစရာ မလိုတဲ့အေနအထားမ်ဳိး။ ဒါက ပထမအဆင့္ေပါ့။ အဲဒီကေနၿပီးေတာ့မွ ေငြပိုေငြလွ်ံ ျဖစ္လာတယ္၊ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရလာတယ္။ အိမ္မွာ စားဖုိ႔အတြက္ ကိုယ္က ၀ယ္ထားႏုိင္တယ္၊ ေလွာင္ထားႏုိင္တယ္။ ေနာက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးသံုးႏုိင္တဲ့အျပင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ။ ကိုယ့္မွာ ေငြပိုေငြလွ်ံ ျဖစ္လာၿပီးေတာာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရေတာ့မယ္။ ဘဏ္မွာ ထားတာက အစ၊ ေနာက္ဆံုး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတာက အလယ္၊ ေနာက္ထပ္ တျခားျပည္နယ္၊ ျပင္ပမွာ သြားၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရတာေပါ့ေလ။ စမ္းသပ္လုပ္ကိုင္တဲ့တာမ်ဳိး။ စြန္႔ဦးတီထြင္တဲ့ ကိစၥ။ အဲဒီလိုမ်ဳိ္း လုပ္ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့မွပဲ အဲဒီက တိုးပြားလာတဲ့အျမတ္။ အဲဒီဟာ မ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့မွပဲ ျပည္နယ္ရဲ႕ GDP၊ ျပည္နယ္ရဲ႕ ၀င္ေငြ၊ ျပည္နယ္က ခ်မ္းသာလာတယ္ဆိုတာ ျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီ တတိယအဆင့္။
အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က နံပါတ္တစ္က စားဖို႔အတြက္ ဆန္၊ ေရ၊ ရိကၡာ ဖူဖူလံုလံု ရာႏႈန္းျပည့္ ရွိႏုိင္ဖုိ႔ကိစၥက နံပါတ္တစ္ သြားရမွာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါၿပီးတဲ့အခါမွာ အိမ္တုိင္း အိမ္တိုင္း၊ လူတုိင္း လူတိုင္းသည္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေပါ့။ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရွိလာရမယ္။ နံပါတ္ ၃ ေငြပိုေငြလွ်ံ ရွိလာၿပီးေတာ့ ျပည္နယ္တြင္းမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္နယ္ ျပင္ပမွာ ျဖစ္ျဖစ္ သူ႔မွ အက်ဳိးအျမတ္ ရတဲ့လုပ္ငန္းမွာ ဟို…ရင္းႏွီးျမွုဳပ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေပါ့ေနာ္။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေကာင္း၊ အဲဒီလိုမ်ဳိး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က စဥ္းစားတယ္။
ေတာေတာင္ေရေျမ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ သဘာ၀ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အေျခအေနေကာင္းေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရာသီဥတု ေကာင္း တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခါႏုသုမ္၊ ကန္ပက္လက္မွာ ရွိတဲ့ ေခါႏုသုမ္၊ Mount Victoria, ရိဒ္ေရကန္ လိုမ်ဳိး အစရွိသျဖင့္ေပါ့ေလ။ ဆိုေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး သဘာ၀ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ ျမွင့္တင္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ အဲဒါေတြက ေနာက္ထပ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ၀င္ေငြေကာင္းျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒါကလည္း ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ မီးခိုးတိတ္ စီးပြားေရးေပါ့ေနာ္
ဆိုေတာ့ အဲဒီလိုျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လို႔ ဘယ္လိုက႑မ်ဳိးမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ဖြံ႕ၿဖိဳး ေရးကိစၥ လုပ္မယ္ဆိုလုိ႔ရင္၊ အရင္ဆံုး ဦးစားေပး အားေပးရမလဲဆိုရင္ က႑တုိင္း ကၽြန္ေတာ္ လုပ္ႏုိင္မွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ခုနက ေျပာတဲ့ လယ္ယာ၊ သစ္ေတာ၊ သားငါးက႑ မွာကေတာ့ သူေဌးျဖစ္ေအာင္ လုပ္လို႔ မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒါသည္ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ ဖူလံုေအာင္ လုပ္တဲ့ အေနအထားပဲ ရွိမယ္။ အဲဒါေတြ ေျပလည္သြားၿပီဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ရင္းႏွီးျမွုပ္ႏွံႏုိင္ တဲ့ကိစၥကေတာ့ အခု ဘာလဲဆိုရင္ Natural Resource. အခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ ရွိေနတဲ့့ အရင္း အျမစ္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုရင္ ေတာေတာင္ေရေျမ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီမွာ သဘာ၀ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အေျခအေနေကာင္းေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရာသီဥတု ေကာင္း တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခါႏုသုမ္၊ ကန္ပက္လက္မွာ ရွိတဲ့ ေခါႏုသုမ္၊ Mount Victoria, ရိဒ္ေရကန္ လိုမ်ဳိး အစရွိသျဖင့္ေပါ့ေလ။ ဆိုေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး သဘာ၀ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ ျမွင့္တင္ႏုိင္မယ္ ဆုိရင္ အဲဒါေတြက ေနာက္ထပ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ၀င္ေငြေကာင္းျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒါကလည္း ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ မီးခိုးတိတ္ စီးပြားေရးေပါ့ေနာ္။ ရွိတဲ့ Natural Resource ကို တစ္ဖက္ကလည္း ထိန္းမယ္၊ ထိန္းရင္းနဲ႔ ဒါေတြကို ေရာင္းႏုိင္တဲ့ဥစၥာေပါ့။ အဲဒါက ပထမအခ်က္။ ဆိုေတာ့ ေျပာမယ္ဆုိရင္ အဲဒါက Service Industry ျဖစ္တယ္။ ၀န္ေဆာင္မႈ။ အဲဒီဟာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ေတာ့ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းလာတယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ေဒသတြင္းခရီး သြားလုပ္ငန္း၊ ႏုိင္ငံတကာခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ Head တစ္ခုေပါ့ေနာ္။ မျဖစ္မေန ျမန္မာျပည္ ေရာက္ရင္ ခ်င္းျပည္နယ္ကို မတက္ရင္ မျဖစ္ဘူးဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိး၊ အဲဒီလို အေနအထားမ်ဳိး သြားႏုိင္တယ္ဆိုလုိ႔ရွိရင္ ျပည္နယ္၀င္ေငြက ဒီထက္မက ရလာႏုိင္စရာအေၾကာင္း ရွိတယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္းမွာလည္း သူ တတ္ရင္ တတ္သလို၊ ကၽြမ္းက်င္ရင္ ကၽြမ္းက်င္သလို ရလာႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း ရွိတယ္။ ဆိုေတာ့ Tourism ေပါ့ေနာ္။ Tourism သည္ မီးခိုးတိတ္ စီးပြားေရးအေနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေနာက္ထပ္ အာ႐ံုစိုက္သင့္တဲ့က႑ ျဖစ္တယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အမ်ားႀကီး မလုပ္ႏုိင္ေသးဘူး။ ခ်င္းျပည္နယ္ တစ္ခုလံုး မွာမွ ဟိုတယ္ေျပာရင္ မင္းတပ္၊ ကန္ပလက္မွာပဲ ရွိေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပင္ဆင္ရမယ့္က႑ ေတာ့ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီက႑ကို အားမစိုက္ဘူးဆုိရင္ ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ေလာေလာဆယ္ Primary ေပါ့ေနာ္။ စား၀တ္ေနေရး အတြက္ ႐ုန္းေနရတယ္။ အဲဒါၿပီးေတာ့မွ Investment ကို သြားႏုိင္မယ္။ အဲဒီကေနမွ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေပါ့ေနာ္။ ဒါေတြ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မယ္မွသာလွ်င္ အဆင္ေျပမယ့္သေဘာရွိတယ္။ ဒါက လတ္တေလာ။
ေနာက္တစ္ခုက ျပည္နယ္တစ္ခုလံုးသည္ Service Head ျဖစ္ေအာင္။ Service Head ျဖစ္ေအာင္ဆုိလို႔ရွိရင္ တစ္ဖက္က အိႏၵိယ ရွိတယ္။ တစ္ဖက္က အာဆီယံ ရွိတယ္၊ တ႐ုတ္ ရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ အိႏၵိယက အာဆီယံကို ကုန္သြယ္ေရးအရ ကူးလူးဆက္ဆံမယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္က မျဖတ္လို႔ မရဘူး။ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္း ဘက္စံုပို႔ေဆာင္ ေရးစီမံကိန္းဆိုတာလည္းပဲ ဒီႏွစ္ကုန္ၿပီဆုိရင္ ၿပီးေတာ့မယ္။ အဲဒီေတာ့ အိႏၵိယ အေရွ႕ေျမာက္ ဘက္ျပည္နယ္ေတြကေနတစ္ဆင့္ အာဆီယံကို ျဖတ္သြားမယ့္ လမ္းေၾကာင္း။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အေရွ႕ေျမာက္ ထြက္ကုန္ေတြ တင္ပို႔ႏုိင္တဲ့ဟာ၊ အေရွ႕ေျမာက္ကို တင္ပို႔မယ့္ဟာ။ ဒါလည္း အေရွ႕ေျမာက္ကလည္း ေစ်းကြက္တစ္ခုပဲ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွဘက္က ေစ်းကြက္ကလည္း ၀င္လာႏုိင္တယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယ ဆက္ဆံတဲ့ လမ္းေၾကာင့္ေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီေနရာမွာ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ျဖတ္ကို ျဖတ္သန္းရမယ့္ ေနရာတစ္ခုျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ အဲဒီ ကုန္သြယ္ေရး၊ Regional Trade ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ၀င္ Play ႏုိင္တဲ့ အေနအထားအထိ လုပ္သြားႏုိင္တယ္ဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခ်င္းေတာင္အတြက္က သိပ္ပူစရာမလုိဘူး၊ ပူစရာမရွိဘူး။ အဲဒါအတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီငါးႏွစ္မွာ ဦးစားေပးၿပီး အာ႐ံုစိုက္ရမယ့္ကိစၥေပါ့ေနာ္။ အာ႐ံုစိုက္ဖို႔ရန္ ကိစၥကေတာ့ Tourism ကုိ တင္ႏုိင္မယ္။
ေနာက္တစ္ခုက Regional Trade ထဲမွာ ၀င္သြားႏုိင္တဲ့ အေနအထားေပါ့။ ေလာေလာ ဆယ္က ခ်င္းျပည္နယ္က Neglected Area ျဖစ္ေနတယ္။ မ်က္ကြယ္ျပဳခံထားရတယ္။ အေရး မႀကီးဘူးလို႔ ထင္တယ္။ အဲဒီေနရာမွာ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ Economic Geography စီးပြားေရး ပထ၀ီမွာ အေရးႀကီးတဲ့ေနရာ တစ္ခုအေနနဲ႔ အိႏၵိယနဲ႔ အာဆီီယံ၊ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္၊ ဒီလိုမ်ဳိး ကစား ႏိုင္တယ္ဆုိရင္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြက္ အမ်ားႀကီး ပူစရာ မရွိဘူး။ ဆိုေတာ့ ဒါက ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒီဟာ ခ်င္းျပည္နယ္အေနနဲ႔ ဒါကို ဦးစားေပး လုပ္သင့္တယ္ေပါ့ေလ။
ေအာင္ထြန္းလင္း
အျခားက႑မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းထားမႈမ်ားကိုလည္း ဆက္လက္ေဖာ္ျပေပးသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။
